نقش مسجد در تمدن اسلامی
پژوهشگر : سجاد عاقلی
آبان 1396
چکیده
اغلب دانشمندان در بررسی تمدن و عوامل آن، دین را از عوامل و عناصر تمدن به شمار آوردهاند و این بدان جهت بوده است که تاثیر دین در جامعه های بشری یک واقعیت غیر قابل انکار است در دوران معاصر علیرغم تغییرات اساسی در جوامع و شکل گیری ساختارهای نوین اجتماعی، دین همچنان حضور مؤثر وپررنگی دارد. بدین صورت که نهادهایدینی که ساختار و قالبهای حضور دین در جامعه را صورتبندی میکنند از اهمیت اساسی برخوردار میباشند. از طرفی باید به این مهم توجه داشت که تمدن اسلامی نوین بدون عمومی شدن عقلانیت اسلامی بوجود نمی آید؛ لذا اولین قدم درراه دستیابی به چنین هدفی ایجاد زمینه مناسب برای سوق دادن افکار عمومی جامعه به سمت شناخت و معرفت عمیق دینی در پرتو عقلانیت است. در این میان مساجد به عنوان یکی از مهمترین نهادهای دینی سهماساسی را برعهده دارند.
مساجد از زمان تأسیس تاکنون همواره به عنوان پایگاهی معنوی ـ اجتماعی کارکردهای گستردهای داشته که با هیچ نهاد مردمی در طول تاریخ قابلمقیاسه نیست. مسجد، علاوه بر کارکردهای متعارف، می تواند به عنوان پایگاهی زمینه ساز برای برپایی دولت کریمه جهانی نقشی مهم و پر اهمیت ایفا نماید. همچنین «مسجد» از ماندگارترین و بالندهترین میراث گرانبهای پیامبر اسلام بعد از «قرآن کریم» است .
کلمات کلیدی : مسجد ، تمدن ، پیامبر(ص) ، دین ، اسلام.
دیباچه
- یکی از سوالات متداولی که تا بحال پیش آمده این است که مسجد در تمدن اسلامی چه نقش و تاثیری داشته است؟
- پیامبر گرامی اسلام در شکل گیری مساجد چه نقشی داشته است؟
- چه تغیراتی در مساجد از گذشته تا تاکنون بوجود آمده است؟
مسجد از دیر باز، کاربرد گستردهای در زمینههای گوناگون عبادی، آموزشی، اجتماعی و... داشته است. نقش و تأثیر مسجد در تحقق و توسعۀ علم و فرهنگ اسلامی، همواره مورد تأکید پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار(ع) بوده است؛ زیرا، مسجد از جمله معدود مکانهایی است که با تمام قشرهای جامعه بهنوعی ارتباط دارد و بدون در نظر گرفتن هیچگونه مقام و موقعیت اجتماعی، مردم را برای عبادتخداوند متعال، به دور هم گردآورده و موجب، رشد و کمال آنان در ابعادگوناگون فردی و اجتماعی می شود. ازهمین رو تمامی افراد باهرگونه علایق و سلایقی که دارند، می توانند در سایۀ کانونی به نام"مسجد" با یکدیگر ملاقات کنند که این امر خود میتواند سبب ایجاد دوستی و پیوند قلبها میان افراد جامعه شود.
همچنین، مسجد بستری مطلوب برای بیان و حل مسائل و مشکلات افراد و جامعه و... و نیز برخورد اندیشه ها و شناخت یکدیگر است.
با بازشناسی جایگاه مسجد و دستاوردهایی که میتواند در تمامی عرصههای مختلف جامعه داشته باشد، می توان جامعۀ اسلامی را در برابر تهاجم های فرهنگی و نگرشهای غیر دینی، ایمن و آسیب ناپذیرکرد؛چه، فرهنگ اسلامی با مسجد، یک رابطۀ مستقیم و تنگاتنگ دارد و تمامی ویژگی ها، ارکان و شئونات گوناگون فرهنگ اسلام در نهاد و نهان مسجد نهفته است. از این رو، مسجد بهترین بستری است که می تواند فرهنگ و معارف اسلامی را در جامعه نشر دهد .
دراین مقاله سعی می کنیم تا به بررسی اهمیت مسجد در تمدن
اسلامی بپردازیم. البته دراین زمینه تحقیق های زیادی صورت گرفته شده است
برای دریافت و مشاهده ادامه این مقاله با من تماس بگیرید تا این مقاله را در اختیار شما قرار دهم.
تصاویر
مسجدالحرام در مکه 
مسجدالنبی در مدینه
مسجدالاقصی در اورشلیم 
مسجدقبا در مدینه
مسجدجامع در اصفهان 
مسجدسلطان احمد در استانبول